پیدایش واقعی سیستم های اطلاعاتی و شروع به استفاده موثر از آنها به جنگ جهانی دوم برمی گردد. بعد از جنگ جهانی دوم سیستم کنترل موجودی انبار و برنامه ریزی در حد تعیین نیازمندی های تولید برای هر محصول بدون در نظر گرفتن زمان مورد نیاز طراحی و مورد استفاده برخی از شرکت های تولیدی قرار گرفت. در دهه شصت میلادی با توجه به پیدایش درک دقیق تری از مفهوم برنامه ریزی، شرکت های نرم افزاری نیز تلاش نمودند که این مفهوم را به صورت کامل تری در سیستم های اطلاعاتی خود طراحی و در اختیار شرکت های تولید کننده قرار دهند؛ شرکت IBM مفهوم فوق را با نام سیستم برنامه ریزی احتیاجات مواد به بازار معرفی نمود. این سیستم به صورت برگشتی، زمان تحویل مواد مورد نیاز برای تولید و ساخت یک محصول را از زمان تحویل به مشتری تا زمانیکه برای شروع به تولید مورد نیاز بود را برنامه‌ریزی می‌کرد.
در دهه هفتاد میلادی و با رشد دانش برنامه ریزی، مفهوم کامل “برنامه ریزی مواد (Material Requirement Planning) “در سیستم های اطلاعاتی نرم افزاری به نام MRP پیاده سازی شد و در دهه هشتاد میلادی این برنامه ریزی به کف کارگاه رسیده و برنامه ریزی منابع تولیدی از قبیل ماشین آلات و منابع انسانی مورد نیاز در تولید با نام Manufacturing Requirement Planning یا MRP II طراحی و در سیستم های نرم افزاری پیاده سازی شد و به موازات آن سیستم های اطلاعاتی دیگری نظیر سیستم های اطلاعاتی مدیریت منابع انسانی، سیستم های اطلاعاتی مالی، سیستم های مربوط به نگهداری و تعمیرات، کنترل کیفیت و …. به وجود آمدند. این سیستم ها هرکدام در حوزه وظایف فرایندهای مربوط به خود به خوبی عمل می کردند اما به دلیل عدم وجود یکپارچگی و در نظر نگرفتن کل فرایند، مشکلات و تعارضات بسیاری در زمان تهیه گزارشات بوجود می آمد و تصمیم گیری های مدیریتی را دچار مشکل می کرد.
در دهه 90 میلادی برای حل مشکلات یکپارچگی سیستم های اطلاعاتی، شرکت های نرم افزاری دیدگاه خود را از وظیفه گرایی به فرایندگرایی تغیییر دادند و کلیه فرایندهای سازمان را در قالب یک سیستم یکپارچه و با تمرکز بر مدیریت منابع اعم از مواد، تجهیزات، ماشین آلات و نیروی انسانی طراحی و پیاده سازی نمودند. (Enterprise resource Planning)
از سال 2000 میلادی شرکت های ارائه دهنده ERP محصولات خود را با توجه به رشد سریع تکنولوژی بهبود دادند و سیستم ها بالغ تر شدند و در حوزه فرایندهای خارج از سازمان نیز ورود پیدا کردند. همچنین این سازمان ها در کنار ERPمحصولاتی مانند مدیریت ارتباط با مشتریان (CRM)، مدیریت ارتباط با پیمانکاران (SRM)، هوش تجاری و داشبوردهای مدیریتی (Business Intelligence)، بهبود فرایندها مانند: APO ، بهینه سازی حمل و نقل (TM)و Mobile application و …. طراحی و به صورت یکپارچه در سازمان ها اجرا شدند.
در حال حاضر ERPها در سه سطح شرکت های بسیار بزرگ و چند ملیتی، شرکت های متوسط و شرکت های کوچک مطرح هستند. شرکت سپ آلمان از سال 1972 تاکنون با بیش از 46 سال تجربه در این زمینه موفق ترین و کامل ترین سیستم ERP را در 25 صنعت دنیا ارائه داده است.
در دهه 1980 اکثر شرکت ها و مشتریان شرکت سپ از بانک اطلاعاتی اوراکل استفاده می کردند و با توجه به بازار خوب شرکت سپ در زمینه فروش سیستم های ERP، شرکت اوراکل به عنوان بهترین شرکت ارائه دهنده بانک اطلاعاتی، برآن شد که ERP نیز ارائه دهد و تلاش نمود با جذب متخصصان شرکت سپ سیستم جدیدی با نام Business suite ارائه دهد اما موفق به تسخیر بازار ERP نشد. در دهه 2000- 2010 شرکت اوراکل برای آنکه بتواند به رقیب خود نزدیک شود با خرید ERP های مطرح People Soft و Jdedwards تلاش کرد تا بدین وسیله تعداد مشتریان ERP خود را به سپ برساند و این رقابت همچنان ادامه دارد. بعد از سپ و اوراکل، اینفور 16 درصد و مایکروسافت 9 درصد بازار دنیا را در دست دارند. لازم به ذکر است که Oracle در شرکت های دولتی، Infor در صنعت بانک و بیمه، Microsoft در حوزه CRM بهترین هستند، اما در زمینه شرکت های تولیدی در صنایع گوناگون با SAP بسیار فاصله دارند.
تاریخچه ERP در ایران: در دهه 1350 تا 1365 استفاده از Mainframeتنها در شرکت های بزرگ امکان پذیر بود و سیستم ها به صورت جزیره ای مورد استفاده قرار میگرفتند اما با ورود کامپیوترهای خانگی از سال 1365 تا 1372 به تدریج استفاده از سیستم های اطلاعاتی در شرکت های متوسط و کوچک نیز رایج شد. در سال های 1370 تا 1380 شرکت ها به دنبال پیاده سازی سیستم مدیریت اطلاعات (MIS) بودند و از اوایل 1380 تا کنون به تدریج MIS جای خود را به ERP داده است. در ابتدا پیاده سازی ERPدر دو شرکت بزرگ باعث کند شدن اجرا فرایندها شد و این تجربه ناموفق این ذهنیت را ایجاد کرد که ERP های مطرح دنیا مانند سپ و اوراکل برای شرکتهای ایرانی مناسب نیستند. اما خوشبختانه از سالهای 1390 به بعد روند استفاده و استقرار سیستم های ERPبه جای سیستم های MIS رشد قابل ملاحظه ای داشته است.
فاطمه محمدی
بدون دیدگاه