طراحی فرآیند در سیستم های اطلاعاتی آگاه به فرآیند

در سه دهه اخیر، سیستم‌های اطلاعاتی آگاه به داده، به سیستم‌های اطلاعاتی آگاه به فرآیند تبدیل شده‌اند. برای پشتیبانی از فرآیندهای کسب‌وکار، نیاز است تا سیستم‌های اطلاعاتی سازمان به این فرآیندها و مفاهیم سازمانی مرتبط با آن‌ها آگاه باشند. می‌توان گفت سیستم‌های اطلاعاتی آگاه به فرآیند به شرح زیر تعریف می‌شود:

یک سیستم نرم‌افزاری است که فرآیندهای عملیاتی را با مشارکت افراد، اپلیکیشن‌ها و منابع اطلاعاتی و بر پایه مدل‌های فرآیندی، اجرا و مدیریت می‌کند.

در معماری‌های خدمات محور یا همان SOA، سیستم‌های اطلاعاتی مانند یک مجموعه به هم مرتبط از خدمات مختلف به نظر می‌رسند. در سیستم‌های اطلاعاتی آگاه به فرآیند، فرآیندها به مانند چسب میان خدمات مختلف عمل می‌کنند. متناسب کردن SOA و PAIS در یک سازمان توسط استانداردهای فرآیندی از قبیل BPMN و BPEL انجام می‌گردد. تمرکز بر ارائه خدمات تحت وب و SOA به فرآیند گرا شدن سازمان کمک می‌کند. جریان محوری در سیستم‌های اطلاعاتی منجر به ظهور پتری نت جهت مدلسازی و تحلیل جریان‌های کاری شده است. بسیاری از سیستم‌های مدیریت جریان کاری از یک زبان گرافیکی مانند پتری نت استفاده می‌کنند. در شکل زیر فازهای مختلف چرخه عمر یک PAIS را مشاهده می‌کنید.

در فاز طراحی، فرآیندها برمبنای نتایج حاصل از تحلیل، طراحی یا بازطراحی خواهند شد. در فاز پیکر بندی، فرآیندهای طراحی شده، به مرحله پیاده سازی می‌رسند. این امر از طریق ایجاد زیرساخت موردنیاز برای سیستم اطلاعاتی آگاه به فرآیند محقق می‌گردد. پس از پیکربندی، اجرای فرآیندها آغاز می‌گردد. در اینجا منظور از اجرا، رسمی سازی فرآیند پیاده شده در سیستم است. پس از رسمی سازی نیز فرآیندها با استفاده از سیستم پیکربندی شده، به اجرا در می‌آیند. در فاز عارضه یابی، فرآیندها از جنبه‌های مختلف، مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد. این امر موجب شناسایی مسائل و مشکلات موجود در فرآیند و شناسایی نقاط قابل بهبود می‌گردد.

فازهای مختلف چرخه عمر سیستم‌های اطلاعاتی آگاه به فرآیند، نیازمند تکنیک‌ها و ابزارهای متفاوتی هستند. به عنوان مثال تمرکز سیستم‌های مدیریت جریان کار یا همان WFMS کمتر از نیمی از فازهای این چرخه را پوشش می‌دهند. این سیستم‌ها از فاز پیکربندی و اجرا و بخش کوچکی از طراحی و عارضه یابی را پشتیبانی می‌کند.

ابزارهای مدلسازی فرآیندهای کسب‌وکار طراحی محور هستند و می‌توانند انواع مختلف تحلیل‌ها را جهت ارزیابی فرآیندهای طراحی شده به کار برند. در کنار تکنیک‌های کلاسیک تحلیل مانند شبیه سازی، تکنیک‌های پیشرفته‌تری مانند فرآیندکاوی نیز قابلیت اجرا بر این سیستم‌ها را دارند.

نیلوفر شکیب