مدلسازی فرآیند کسب و کار (BPMN) یک زبان مدل سازی بصری برای برنامه های تجزیه و تحلیل کسب و کار و مشخص کردن گردش کار فرایندهای سازمانی است. BPMN یک نماد استاندارد برای نمودارهای گرافیکی است. از این نماد برای تعریف گردش کار فرآیند کسب و کار استفاده می شود. این گرافیک محبوب و شهودی است که برای همه ذینفعان کسب و کار، از جمله کاربران، تحلیلگران، توسعه دهندگان نرم افزار و معماران داده به راحتی قابل درک و استفاده است.
تاریخچه مدلسازی فرآیند کسب و کار(BPMN)
BPMN از ترکیب چندین نماد مدلسازی کسب و کار مشتق شده است. در اصل توسط BPMI در سال 2004 منتشر شد، BPMN در حال حاضر توسط OMG توسعه داده میشود زیرا این دو سازمان در سال 2005 ادغام شدند و به گروه مدیریت شی تبدیل شدند. سند مشخصات BPMN توسط OMG در فوریه 2006 منتشر شد. نسخه 2.0 BPMN در سال 2010 توسعه یافت و نسخه واقعی مشخصات در دسامبر 2013 منتشر شد. آخرین نسخه (BPMN 2.0.2) به طور رسمی توسط ISO در سال 2013 منتشر شده است.
مزایای BPMN
BPMN به ما این امکان را میدهد تا فرآیندهای کسبوکار یک سازمان را به روشنی و با شفافیت کامل ثبت کرده و از مشارکت ذینفعان مربوطه، مانند صاحبان فرایندها و کاربران کسبوکار در این فرآیند اطمینان حاصل میکند. بنابراین، تیم میتواند به هر موضوعی که در فرآیندها مشخص شده است به طور موثرتری پاسخ دهد. BPMN نمادها و عناصر جامع و در عین حال غنی ارائه میدهد که میتواند به راحتی توسط ذینفعان فنی و غیر فنی قابل درک باشد. مدلسازی فرایندهای کسبوکار مزایای مهمی را برای شرکتها و سازمانها مانند موارد زیر را ارائه میدهد.
- به عنوان یک نماد مدلسازی که توسط بسیاری از ارائه دهندگان پذیرفته شده است، این سازمان را قادر میسازد تا از بین ابزارهای موجود چندین گزینه را انتخاب کند.
- سازمانها میتوانند از BPMN در سطوح مختلف استفاده کنند. آنها میتوانند از عناصر گرافیکی آن، برای تجسم فرآیندها استفاده کنند.
- این عناصر گرافیکی را میتوان با ویژگیهای مختلف تقویت کرد تا تجزیه و تحلیل فرایند یا اجرا در یک موتور اجرایی مدیریت فرآیند فعال شود.
- BPMN ساده اما قدرتمند است و میتوان با استفاده از آن مدلهای فرایند را می توان توسط پرسنل کسبوکار ایجاد کرد.
- این مدلها میتوانند توسط پرسنل کسبوکار یا فنی مجرب تقویت یا غنی شوند.
- مدل سازی BPMN رویداد و مدیریت استثنا جنبههای کلیدی هستند که BPMN را به عنوان پیشرو در مدلسازی فرایندها قرار میدهند.
بیشتر بخوانید : فرآیند کسب و کار چیست؟
هدف مدلسازی مدیریت فرآیند کسب و کار
هدف اصلی BPMN پشتیبانی از مدیریت فرایندهای کسب و کار برای کاربران کسبوکار و فنی است. BPMN نماد و عناصری را ارائه می دهد که برای کاربران کسبوکار قابل درک است، اما همچنین میتواند معانی پیچیده فرآیند را نشان دهد.
نماد BPMN مراحل یک فرایند کسبوکار برنامه ریزی شده را از ابتدا تا انتها مدل میکند. این امر در مدیریت فرایندهای کسبوکار بسیار مهم و حیاتی است زیرا تصویری دقیق از فعالیتهای کسبوکار و اطلاعات مورد نیاز برای تکمیل یک فرایند را به نمایش میگذارد.
مدل و نماد فرآیند کسبوکار استاندارد (BPMN) به سازمانها کمک میکند تا روشهای داخلی خود را از نظر بصری درک کرده و روشها را به شیوهای استاندارد به هم منتقل کنند. BPMN عناصری را ارائه میدهد که برای همه طرفهای درگیر از تحلیلگران کسبوکار گرفته تا توسعه دهندگان فنی پیاده سازی میکنند، تا کارکنان به راحتی قابل درک است.
مرور تخصصی بر BPMN
دانستن نحوه عملکرد کسبوکار اولین و مهمترین مرحله بهبود فرآیند کسبوکار است. مدل و نماد فرآیند کسبوکار (BPMN)، نمای گرافیکی از گردش کار کسبوکار را ارائه میدهد که هرکسی، از تحلیلگر کسبو کار گرفته تا سهامداران، به راحتی میتواند درک کند. همچنین کمک به تجزیه و تحلیل فرایندهای کسبوکار و بهبود فرایندهای کسبوکار میکند.
هر فرآیندی که با BPMN شرح داده شود به عنوان تعدادی از مراحل (فعالیتها) ارائه میشود که متعاقباً یا همزمان با توجه به قوانین کسبوکار خاصی انجام میشود. نگاهی به فرایند “سفارش آنلاین” بیاندازید که میتواند در یک فروشگاه آنلاین که سفارشات خود را در وب ثبت میکند استفاده شود.
در BPMN، فرآیندها با استفاده از نمودارهایی با مجموعهای از عناصر گرافیکی توصیف میشوند. چنین ارائه بصری درک منطق یک فرآیند را برای کاربران آسان میکند.
BPMN در درجه اول برای طراحی و خواندن نمودارهای ساده و پیچیده فرآیندهای کسبوکار توسعه یافته است. برای این منظور، استاندارد BPMN عناصر گرافیکی را بر اساس دستهبندی می کند، در نتیجه، عناصری که به راحتی با نمودارهای فرآیند کسبوکار کار میکنند، به راحتی تشخیص داده میشوند.
پنج دسته اصلی عناصر BPMN وجود دارد. هر یک از آنها جنبه منحصر به فردی از فرایند کسبوکار را نشان میدهند.
1. خطوط شناوری
خطوط شناوری ظروف گرافیکی هستند که نماینده شرکت کنندگان در یک فرایند هستند. دو نوع خطوط شناوری وجود دارد: استخرها و مسیرها.
2. عناصر جریان
عناصر جریان عناصری هستند که به یکدیگر متصل میشوند و گردش کار کسبوکار را تشکیل میدهند. عناصر جریان عناصر اولیهای هستند که رفتار یک فرآیند را مشخص میکنند. سه نوع عنصر جریان وجود دارد: رویدادها، فعالیتها و دروازه ها.
3. عناصر ارتباط دهنده
عناصر جریان جدا نیستند، بلکه به منظور ایجاد جریان به هم متصل هستند. ارتباط دهندههایی که اشیاء جریان را به هم متصل میکنند، عناصر ارتباط دهندهنامیده میشوند. چهار نوع عنصر ارتباط دهنده وجود دارد: جریان توالی، جریان پیام، ارتباطات و ارتباطات دادهها.
4. داده ها
دادهها عمدتا اطلاعاتی هستند که هنگام اجرای یک فرآیند کسبوکار مورد نیاز یا تولید میشوند. چهار نوع داده وجود دارد: شیء داده، ورودی داده، خروجی داده و ذخیره داده.
5. خطوط شناوری BPMN
عناصر خطوط شناوری در BPMN جعبههای مستطیلی هستند که نماینده شرکت کنندگان در یک فرایند کسبوکار هستند. خطوط شناوری ممکن است شامل اجسامی باشد که توسط آن مسیر (شرکت کننده) انجام میشود، به جز Black Box که باید دارای بدنه خالی باشد (بعداً در مورد Black Box صحبت خواهیم کرد). خطوط شناوری ممکن است به صورت افقی یا عمودی چیده شود. آنها از نظر معنایی یکسان هستند اما فقط در نمایش متفاوت هستند. برای خطوط شناوری افقی، روند از چپ به راست جریان دارد، در حالی که در خطوط شناوری عمودی از بالا به پایین جریان مییابد. نمونههای خطوط شناوری شامل مشتری، بخش حساب، دروازه پرداخت و تیم توسعه است.
دو نوع خطوط شناوری وجود دارد: استخرها و مسیرها.
5-1. استخرها
استخرها نماینده شرکت کنندگان در یک فرایند کسبوکار هستند. این می تواند یک نهاد خاص (به عنوان مثال بخش) یا یک نقش (به عنوان مثال دستیار مدیر، پزشک، دانشجو، فروشنده) باشد.
داخل استخر، عناصر جریان وجود دارد. آنها آثاری را نشان میدهند که استخر باید در فرایند مدل سازی انجام دهد. با این حال، یک نوع استخر وجود دارد که اصلاً محتوا ندارد. به استخر Black Box معروف است. استخر Black Box اغلب هنگام مدل سازی اشخاص خارج از فرایند کسبوکار استفاده میشود. از آنجا که خارجی است، جریان داخلی آن هیچ تاثیری در فرایند مدل سازی ندارد، بنابراین میتوان از آن صرف نظر کرد و یک Black Box ایجاد کرد. مدل زیر (نمودار فرآیند کسبوکار) نمونهای از Black Box را به شما ارائه میدهد. مشتری یک Black Box است. از آنجا که این فرآیند بر چگونگی آمادهسازی غذا توسط سرآشپز متمرکز است، آنچه مشتری انجام میدهد به هیچ وجه مورد علاقه این فرآیند نیست. استفاده از Black Box بستگی به چشم انداز فرآیند دارد. اگر شما نیاز به مدلسازی نحوه سفارش مشتری دارید، جریان مشتری مدل میشود و استخر سرآشپز را به یکBlack Box تبدیل میکند.
5-2. مسیرها
مسیرها زیر مجموعهای از استخرها هستند. به عنوان مثال، هنگامی که یک بخش استخر دارید، ممکن است رئیس بخش و منشی عمومی را به عنوان مسیر داشته باشید. همانند استخرها، میتوانید از مسیرها برای نشان دادن نهادها یا نقشهای خاصی که در این فرایند دخیل هستند استفاده کنید.
مسیرها ممکن است دارای مسیرهای دیگری باشند تا در صورت لزوم یک ساختار تو در تو ایجاد کنند. با این حال، BPMN در درجه اول در مدل سازی فرایندهای کسبوکار به شما کمک میکند. سعی نکنید فقط برای مدل سازی ساختار سازمان خود، مسیرهای تو در تو بسازید. اگر میخواهید ساختار سازمان را مدل کنید، به جای آن از نمودار سازمانی استفاده کنید.
فعالیت ها
فعالیتها کارهایی هستند که در یک فرایند کسبوکار انجام میشوند. آنها به شکل مستطیل گرد با نامهایی که آثار مورد نظر را توصیف میکنند، نشان داده شدهاند.
دو نوع فعالیت وجود دارد: وظیفه (Task) و فرایند فرعی (Sub-Process). وقتی می خواهیم یک فرایند را مدل سازی کنیم که نمیتوان آن را بیشتر تجزیه کرد یا انجام آن منطقی نیست، از یک وظیفه استفاده میکنیم.
از سوی دیگر، وقتی میخواهیم یک اثر پیچیده را مدلسازی کنیم که بتوان آن را به کارهای کوچکتر تبدیل کرد، از یک فرایند فرعی استفاده میکنیم. یک فرایند فرعی را میتوان به سطح دیگری از جزئیات تقسیم کرد. به همین دلیل، یک فرایند فرعی معمولاً حاوی مدل دیگری است که جزئیات آن را مدل سازی میکند.
توجه داشته باشید که انتخاب وظیفه یا فرایند فرعی فقط در مورد پیچیدگی یک کار نیست، بلکه در مورد این است که طرف مقابل از فرایند چه چیزی میخواهد. اگر مشتری هستید، احتمالاً نمیخواهید بدانید نحوه پرداخت شما چگونه پردازش میشود. با این حال، اگر شما صاحب فروشگاه هستید، نحوه پردازش پرداخت مشتری مهم میشود.
رویدادها
رویداد چیزی است که اتفاق میافتد و ممکن است بر روند کسبوکار تأثیر بگذارد. یک رویداد میتواند خارجی یا داخلی باشد. رویدادها تا زمانی که آنها میتوانند بر فرایند مدلسازی شده تأثیر بگذارند، باید مدل شوند. در BPMN رویدادها به صورت حلقه نشان داده میشوند. در برخی موارد، نمادهایی در داخل حلقهها وجود دارد که نوع محرک رویداد را نشان میدهد.
سه نوع رویداد وجود دارد: رویداد شروع، رویداد میانی و رویداد پایان. برای هر یک از این رویدادها میتوان محرک را مشخص کرد تا نشان دهد تحت چه شرایطی یک رویداد شروع میشود.
هر فرآیند باید یک رویداد شروع داشته باشد تا شروع فرآیند کسبوکار را نشان دهد. این به خوانندگان اجازه میدهد تا در مدل فرایند جایی که فرایند شروع میشود را پیدا کنند. علاوه بر این، رویداد پایانی برای نشان دادن جایی که یک فرایند کسبکار تکمیل میشود، استفاده میشود. رویداد میانی را میتوان به یک فعالیت برای مدلسازی رویدادی که ممکن است در حین اجرای آن فعالیت رخ دهد، متصل کرد. همچنین ممکن است توسط یک شیء اتصال دهنده برای مدلسازی رویدادی که ممکن است پس از اجرای عنصر جریان قبل اتفاق بیفتد، متصل شود.
به مثال زیر توجه کنید. این به شما ایدههایی در مورد نحوه عملکرد رویدادها میدهد. اساساً، نمودار میگوید وقتی سفارشی را دریافت میکنیم، پردازش آن را شروع میکنیم. در صورت عدم وجود محدودیت اعتباری، مشکل را بررسی میکنیم. فرآیند زمانی پایان می یابد که سفارش پردازش شود یا مشکل مشخص شود.
دروازه ها
دروازهها وظیفه کنترل نحوه جریان یک فرآیند کسبوکار را بر عهده دارند. آنها به شکل لوزی نشان داده شدهاند. در یک فرآیند، کارهایی که باید انجام شود و خروجی تحت شرایط مختلف خارجی یا داخلی متفاوت است. به عنوان مثال، تخفیف فقط به خریدار VIP ارائه میشود و به هیچ کس دیگری تعلق نمیگیرد. دروازه جایی است که شرایط ارزیابی شده و تصمیم گیری میشود.
در اینجا برخی از انواع معمول دروازهها ذکر شده است :
دروازه اختصاصی مبتنی بر داده که به عنوان دروازه انحصاری نیز شناخته میشود، برای کنترل جریان فرآیند بر اساس دادههای فرایند داده شده استفاده میشود. هر جریان خروجی که از دروازه متصل میشود با یک شرط مطابقت دارد. در نتیجه جریانی که با شرط مطابقت دارد از دروازه میکند.
از دروازههای فراگیر میتوان برای ایجاد مسیرهای موازی استفاده کرد. شرایط همه جریان خروجی مورد ارزیابی قرار میگیرد. همه جریانها با نتیجه مثبت انتخاب میشوند. بنابراین، اگر شرایط متعددی برآورده شود، ممکن است منجر به اجرای چندین جریان شود.
دروازههای موازی برای مدل سازی اجرای جریانهای موازی بدون نیاز به بررسی شرایط استفاده میشود. به عبارت دیگر، تمام جریانهای خروجی باید همزمان اجرا شوند.
دروازه مبتنی بر رویداد برای مدلسازی مسیرهای جایگزین که بر اساس رویدادها هستند استفاده میشود. برای مثال، برای منتظر ماندن پاسخ کسی، بله یا خیر برای تعیین مسیر پیمایش مورد نیاز است. بنابراین دروازه توسط دو رویداد میانی متصل با محرک پیام دنبال میشود، یکی نشان دهندهی پیام بله و یکی دیگر نشان دهندهی پیام نه است. هنگامی که هر یک از رویدادها فعال میشوند، جریانی که آن رویداد را شامل میشود، فعال میشود.
جریان توالی
جریان توالی برای اتصال عناصر جریان استفاده میشود و ترتیب عناصر جریان با نوک پیکان نشان داده میشود.
میتوانید از جریان توالی برای اتصال عناصر جریان در یک استخر مشابه استفاده کنید. اگر میخواهید عناصر را در استخرهای مختلف متصل کنید، نمیتوانید به جای آن از جریان توالی استفاده کنید، بلکه باید از جریان پیام استفاده کنید.
جریان پیام
در BPMN، ارتباط بین استخرها با استفاده از پیام به شکل میگیرد. جریان پیام برای نشان دادن جریان پیامها بین استخرها یا عناصر جریان بین استخرها استفاده میشود. یک جریان پیام در خط نقطه با سر پیکان نشان داده میشود. چند نمونه پیام که بین استخرها جریان دارد شامل فکس، تلفن، ایمیل، نامه، اعلان و موارد دیگر است.
داده ها
اغلب، هنگام اجرای یک فرآیند کسبوکار، ممکن است دادههایی در طول یا پس از پایان فرآیند تولید شود. به عنوان مثال، اجرای موفقیت آمیز سفارش مکان، دادههایی مانند سفارش خرید، فاکتور، رسید و غیره را تولید میکند. در BPMN، دادهها را میتوان با چندین نوع شیء داده مانند اشیاء داده، ورودی داده، خروجی داده و ذخیره دادهها مشخص کرد.
گروه ها
گروه یک جعبه با حاشیه خط چین است که مکانیزمی را برای مدل سازها برای گروه بندی اشکال بر اساس دستههای مختلف فراهم میکند.
متن حاشیه نویسی
از یک حاشیه نویسی متنی می توان برای افزودن جزئیات بیشتر به اشیاء جاری در مدل فرایند استفاده کرد. این مورد بر جریان فرایند تأثیر نمیگذارد، اما جزئیات مربوط به اجسام درون یک جریان را ارائه میدهد.
تفاوت BPM با BPMN
مدیریت فرآیند کسبوکار (BPM) رشتهای است که از رویکردهای مختلف برای کشف، تجزیه و تحلیل، اندازهگیری و بهبود فرآیندهای کسبوکار استفاده میکند و به تولید نتایج مؤثری کمک میکند که از یک استراتژی تجاری پشتیبانی میکند. فرآیندهای کسبوکار میتوانند ساختار یافته یا بدون ساختار باشند. فناوریها اغلب با BPM برای همسو کردن سرمایهگذاریها با استراتژی کسبوکار استفاده میشوند.
به زبان ساده، BPM یک روش کارآمد برای مدیریت و کنترل فرآیندها در یک سازمان و اطمینان از سادهسازی آنها برای مقرونبهصرفهتر کردن یک سازمان است. BPM به سازمانها اجازه میدهد تا عملکردهای کسبوکار را با نیازهای مشتری هماهنگ کنند و همچنین به مدیران کسبوکار کمک میکند تا نحوه استقرار، نظارت و اندازه گیری منابع شرکت را تعیین کنند. هنگامی که BPM به درستی اجرا شود، میتواند کارایی و بهرهوری را افزایش دهد، هزینهها را به حداقل برساند، خطاها و خطرات را کاهش دهد و نتایج را بهینه کند.
از سوی دیگر، نماد مدل سازی فرآیند کسب و کار (BPMN) زبان تصویری است که برای دستیابی به وظایف BPM استفاده میشود. نقشه فرآیند ممکن است یک فرآیند کسبوکار پیچیده یا یک فرآیند کسبوکارساده را توصیف کند. بنابراین، BPMN باید به اندازه کافی انعطاف پذیر باشد تا تمام فرآیندهای کسبوکار را ثبت کند. این منجر به زبانی میشود که درک آن آسان است و دامنه آن نسبتاً محدود است.
مثال واقعی از BPMN
شرکت آب معدنی True Aqua یک تامین کننده جوان آب معدنی در این شهر است. آنها آب معدنی را برای مشاغل و مصارف خانگی میفروشند. در حال حاضر، این شرکت میخواهد سهم بازار خود را از 5 درصد به 10 درصد در 12-18 ماه آینده افزایش دهد. برای دستیابی به این هدف، آنها در تلاش هستند تا راههایی را برای افزایش بهرهوری و رضایت بیشتر مشتریان پیدا کنند.
در نتیجه، True Aqua تصمیم گرفته است روند سفارش آب مقطر خود را بهبود بخشد. اکنون، شما یک تحلیلگر کسبوکار هستید که مسئول این ماموریت هستید. پس از ملاقات با شرکت True Aqua، اطلاعات زیر را در مورد مراحل سفارش جمع آوری کردهاید. بیاید یک نگاهی بیندازیم.
شکل زیر نمودار فرآیندهای کسبوکار فرآیند تحویل آب معدنی شرکت است.
با توجه به نمودار، مشتریان میتوانند با خط تلفن سفارش تماس بگیرند یا برای سفارش آب معدنی به ما ایمیل ارسال کنند. در حال حاضر، 90 درصد سفارشات از طریق تماس تلفنی انجام میشود، در حالی که 10درصد دیگر سفارشات از طریق ایمیل انجام میشود. دستیار خدمات مشتری که سفارش را دریافت میکند، بررسی میکند که مشتری، مشتری فعلی است یا مشتری جدید. اگر مشتری قبلاً سفارش ثبت نکرده باشد، دستیار خدمات مشتری قبل از پردازش سفارش برای او حساب مشتری ایجاد میکند.
تحویل آب هفتهای یکبار و هر چهارشنبه انجام میشود. بنابراین، هر صبح چهارشنبه، دستیار خدمات مشتری سفارشات را برای تحویل به بخش تدارکات ارسال میکند. هنگامی که مدیر بخش لجستیک سفارشات را دریافت کرد، با تعیین کارگران برای مدیریت سفارشات مختلف، چاپ و ارسال برنامه، تحویل را ترتیب میدهد. کارگران تماسها را دریافت میکنند و بر این اساس آب را به مشتری تحویل میدهند.
جمع بندی
BPMN یک نماد مدل سازی عالی برای فرآیندهای کسبوکار است. این رویکرد بینش بیشتری نسبت به نمودارهای جریان میدهد و از نمودارهای فعالیت UML قابل درکتر است. همچنین برای تجزیه و تحلیل فرآیند و طراحی مناسبتر است.
BPMN میتواند به شرکت شما کمک کند تا فرآیندهای کسبوکار خود را به زبانی بصری ترسیم کند که برای همه طرفین قابل درک است. شما به راحتی میتوانید فرآیندهای کسبوکار سازمان خود را تجسم و مستند کنید.
- شناسایی فرایندهای کسبوکار
- کشف و مدلسازی فرایندهای کسبوکار بر مبنای بررسی اسناد، مصاحبه با خبرگان و غیره
- مدلسازی فرایندهای کسبوکاربر مبنای استاندارد BPMN با استفاده از ابزارهای Bizagi، visual paradigm و غیره
- تدوین شناسنامههای فرایندهای کسبوکار
- تدوین مدل Sipoc فرایندهای کسبوکار
سلام وقت بخیر من از کجا میتونم نسخه 2.0 BPMN دانلود کنم .سپاس
BPMN 2.0 نسجه نیست که بتوانید دانلود کنید بلکه یک استاندارد برای مدلسازی میباشد.
عالی بود
مقاله بسیار ساده و شیوایی بود لذت بردم ممنون